Tłumaczenia artykułów naukowych to wysoce wyspecjalizowana, a zarazem dość szeroka dziedzina tłumaczeń pisemnych. Obejmuje ona tłumaczenia artykułów, raportów z badań, opracowań przeznaczonych do publikacji w periodykach i monografiach, a także rozpraw doktorskich i autoreferatów, czy też odczytów ogłaszanych drukiem w materiałach pokonferencyjnych.
Cechy profesjonalnie wykonanego tłumaczenia tekstu naukowego są właściwie tożsame z wyróżnikami samego tekstu jako takiego. Prześledźmy więc równolegle kilka aspektów związanych z tworzeniem publikacji naukowych – z punktu widzenia autora i tłumacza.
Artykuł naukowy to tekst o logicznej strukturze, w którym autor stawia zazwyczaj określoną tezę (problem badawczy). Następnie stara się ją zweryfikować (udowodnić lub obalić) w oparciu o wielostronną, przekrojową analizę zagadnienia oraz wnioski z przeprowadzonych badań. Formułowane przez autora myśli powinny mieć charakter autonomiczny i być należycie uporządkowane. Za błąd dyskursu naukowego uznawane są na przykład powtórzenia. Pojęcia specjalistyczne stosowane w tekście powinny być właściwe dla danej dziedziny i uniwersalnie zrozumiałe dla specjalistów, a w razie potrzeby – jednoznacznie zdefiniowane.
Rola Biura Tłumaczeń ATT w tym wymiarze jest zdecydowanie odtwórcza. Jego obowiązkiem jest wierne podążanie za wywodem autora i oddanie go w języku docelowym przy użyciu fachowej terminologii. Bądź co bądź to autor ponosi odpowiedzialność za treść merytoryczną swojej wypowiedzi. Nieścisłości, błędy, luki w rozumowaniu? Zdarza się, i to całkiem często. Ale czego nie wychwycił autor ani redaktor, tego tłumacz nie może poprawiać.
Wiemy już, „co”. Idźmy dalej: „jak”? Styl publikacji naukowych powinien być jak najbardziej jasny, zwięzły i precyzyjny. Naczelną funkcją tekstów naukowych jest funkcja komunikacyjna, tak więc najważniejszy jest w nich zrozumiały przekaz. Unikamy wszystkiego, co zaciera sens: wtrąceń, dygresji i nawiasów czy też zdań wielokrotnie podrzędnie złożonych. Zawarte w dokumencie informacje autor i tłumacz powinien ustrukturyzować w logiczny łańcuch.
Na koniec zwróćmy uwagę na redakcyjną specyfikę artykułów naukowych, polegającą na posługiwaniu się cytatami z innych publikacji, przypisami i bibliografią. Cytowanie innych autorów – oczywiście pod warunkiem wyraźnego oznaczenia cytatu jako fragmentu cudzej wypowiedzi – to dla naukowców wręcz standard. Pozwala on na sytuowanie swojego punktu widzenia w określonym kontekście czy też podejmowanie polemiki z innymi specjalistami. Nieprzypadkowo pozycja w tzw. indeksie cytowań jest uznawana za miarę wartości pracy naukowej. Z kolei prawidłowo opracowane przypisy bibliograficzne, źródłowe i odsyłające stanowią potwierdzenie jakości warsztatu badawczego autora, a spis wykorzystanej literatury potwierdza jego rzetelność w korzystaniu z dorobku innych uczonych.
Tłumacz tekstu naukowego nie może zapominać o tym, że konwencje zapisu cytatów obowiązujące w języku docelowym są zazwyczaj inne niż w języku oryginału i notacja prawie zawsze wymagać będzie modyfikacji. Do oznaczania cytatów autorzy tekstów naukowych oraz tłumacze stosują różne rodzaje znaków interpunkcyjnych. Wybierają różne formaty cudzysłowów apostrofowych, cudzysłowy ostrokątne, a także kursywę. Z kolei kwestie przypisów i bibliografii regulują tzw. podręczniki stylu. W wyjątkowych przypadkach tłumacze wprowadzają formaty niestandardowe. Decyzję o tym podejmuje np. redaktor przygotowywanej monografii. Dlatego przed przystąpieniem do pracy nad przekładem tekstu naukowego, tłumacz powinien poznać wymogi, wedle których należy docelowo sformatować tę część publikacji.
